مقدمه
با توجه به پیشرفت روز افزون علم و فناوری می‌توان گفت انجام آزمایشات در شرایط خاص و کسب نتایج دقیق از موارد مهمی می‌باشد که هر کاربر یا دانشجو در انجام تست‌های خود به عنوان سرلوحه کاری در نظر دارد، گلاوباکس دستگاهی است که به کاربر اجازه می‌دهد در محیطی کاملا ایزوله آزمایشات ویژه‌ای را انجام دهد. از گلاوباکس برای انجام آزمایشاتی که با قرار گرفتن در مجاورت هوا واکنش نشان می‌دهند نیز می‌توان استفاده کرد که داخل محفظه دستگاه گلاوباکس را با گازهای بی‌اثری همچون نیتروژن و آرگون پر می‌کنند تا کاربر بتواند در این محیط خاص آزمایشات خود را انجام دهد در ضمن برای انجام آزمایش به منظور جلوگیری از برخورد دست با مواد برروی خود دستگاه یک جفت دستکش مخصوص قرار داده شده است. بطور کل می‌توان گفت که وجود گلاوباکس در آزمایشگاهی که با مواد خاص و سمی کار می‌کنند یک ضرورت می‌باشد.
گلاوباکس
گلاوباکس یک ظرف عایق‌بندی شده است که به گونه‌ای طراحی شده است که به فرد اجازه می‌دهد تا آزمایشات خود را در محیط عاری از آلودگی انجام دهد. با توجه به شکل ۱ بر روی گلاوباکس دستکش‌هایی تعبیه شده‌اند به گونه‌ای که کاربر می‌تواند دستان خود را داخل دستکش قرار داده و در محفظه دستگاه آزمایشات خود را انجام دهد. بخشی یا تمام کادر معمولاً شفاف است تا به کاربر اجازه دهد درون محفظه را ببیند. دو نوع دستکش وجود دارد. اولی به فرد اجازه می‌دهد تا با مواد خطرناک مانند مواد رادیواکتیو یا عوامل بیماری‌زای عفونی کار کند و دومی اجازه می‌دهد تا موادی را که باید در یک جو بی‌اثر با خلوص بسیار بالا مانند آرگون یا نیتروژن وجود داشته باشند، دستکاری کند. همچنین ممکن است از دستکش برای دستکاری اقلام موجود در محفظه خلاء استفاده شود.
شکل ۱- گلاوباکس
ساختار گلاوباکس
گلاوباکس تجهیز آزمایشگاهی است که محفظه را از گاز بی‌اثر با خلوص بالا پر می‌کنند و مواد فعال موجود در آن را به گردش در آورده و فیلتر می‌کند. همچنین گلاوباکس خلاء، جعبه محافظ گاز بی‌اثر نیز نامیده می‌شود. ساختار یک دستگاه گلاوباکس را می‌توانید در شکل ۲ مشاهده کنید، گلاوباکس عمدتا از بدنه اصلی جعبه و محفظه انتقال تشکیل شده است. اگر کاربران نیازهای خاص دیگری نیز داشته باشند، می‌توانند آنها را بر اساس نیاز خود سفارش دهند تا طراحی و تولید بر اساس خواسته کاربر صورت گیرد. دو یا بیش از دو رابط دستکش در بدنه اصلی گلاوباکس وجود دارد که در قسمت جلویی یا طرف‌های جلو و عقب بدنه جعبه توزیع شده است. این ساختار اجازه می‌دهد تا گلاوباکس توسط یک یا چند نفر به طور همزمان اداره شود، که باعث افزایش کارایی محفظه می‌شود. علاوه بر این، پنجره‌های مشاهده در جلو یا جلو و عقب گلاوباکس وجود دارد، به طوری که کاربر می‌تواند به وضوح روند عملکرد داخل جعبه را مشاهده کند. شیر محفظه انتقال گلاوباکس مجهز به نازل‌های مکش و شارژ است که در صورت نیاز به مکش یا شارژ می‌توان آنها را متصل کرد. شیرها و نازل‌ها نیز روی جعبه اصلی گلاوباکس نصب می‌شوند. کاربران می‌توانند هنگام تخلیه یا باد کردن جعبه اصلی از آن برای حفظ تعادل فشار هوا استفاده کنند. در صورت لزوم از شیر سه طرفه بین پورت‌های دستکش نیز می‌توان برای باد کردن استفاده کرد. لامپ‌های فلورسنت روشن کننده در بالای پنجره مشاهده جلوی جعبه اصلی نصب شده است.
کاربردهای گلاوباکس و نحوه کار با آن
عملکرد اصلی گلاوباکس حذف گازهای اکسیژن، آب و مواد آلی است. گلاوباکس به طور گسترده‌ای در محیط‌های فوق خالص بدون اکسیژن، آب و گرد و غبار مانند: باتری‌ها، یون لیتیوم، نیمه هادی‌ها، خازن‌های فوق العاده، لامپ‌های مخصوص، جوشکاری لیزری، لحیم کاری، سنتز مواد، رسوب بخار شیمیایی آلی فلزی و… استفاده می‌شود. همچنین شامل کاربردهای بیولوژیکی مانند کشت باکتری‌های بی‌هوازی و کشت هیپوکسی سلولی می‌شود. از دیگر کاربردهای گلاوباکس استفاده در فرآیند آسیابکاری برای حذف ناخالصی‌های ایجاد شده حین آسیابکاری توسط اکسیژن و دیگر مواد موجود در هوا توسط گلاوباکس با اتمسفر کنترل شده است.
برای انجام آزمایشات، گلاوباکس باید در شرایط ایزوله از هوا قرار گیرد. به عنوان مثال، لیتیوم فلزی با اکسیژن واکنش می‌دهد. برخی واکنش‌ها باید در یک گاز بی‌اثر مانند آرگون انجام شوند. با استفاده از گلاوباکس‌های مخصوص محافظت شده با سرب و شیشه سربی می‌توان از منبع رادیواکتیو باز (بدون محافظ)، استفاده شود. گلاوباکس از کاربران در برابر مواد شیمیایی سمی محافظت می‌کند. گلاوباکس کاملاً جدا از بخار است و یک محفظه ایزوله توسط هود بخار ایجاد می‌شود. عمدتا گلاوباکس در شرایطی استفاده می‌شود که سمیت مواد به شدت قوی است یاآزمایش‌هایی صورت می‌گیرد که ممکن است خطرات بیولوژیکی جدی ایجاد کنند، مانند باکتری‌های بدخیم و غیره.
شکل ۲- ساختار گلاوباکس